1 jaar zonder

1 jaar geleden. 1 jaar zonder.

Wat een nachtmerrie dag. Als ik eraan terugdenk, merk ik dat ik er weer een golf van misselijkheid opkomt. Mijn lichaam verraadt toch steeds weer feilloos hoe ik me voel.

14 oktober 2019. Ik sta net wat te drinken en na te praten na een bijeenkomst met de Matchmakers in Eindhoven. En dan hoor ik van ver weg mijn telefoon afgaan. Ik zie dat ik meerdere gemiste oproepen heb, op mijn privé telefoon en mijn zakelijk telefoon. En een voicemail. Van mijn man Afiel. Ik weet meteen, dit is niet goed.

Ik bel mijn voicemail en hoor hartverscheurend geschreeuw. Totaal in tranen, in de war en in paniek. SAYANG, MIJN VADER IS DOOD. Zijn stem en boodschap gaan me door merg en been. De totale onmacht die doorklinkt doet mijn lijf rillen. Ik bel hem meteen. Ik moet sterk zijn. Intussen voelt het alsof ook bij mij de grond onder mijn voeten wegzakt. Ik heb lang niet goed aan dat moment terug kunnen denken. De desbetreffende voicemail heb ik nooit meer teruggeluisterd. 

Zomaar, opeens, niks aan de hand, op klaarlichte dag. Weg. Bapak (vader) Chardi is er niet meer. Hij in Indonesië, wij in Nederland. Veel en veel te ver weg. Hij voelt zich niet helemaal lekker en brengt een bezoek aan de huisarts. Daarna keert hij terug naar huis - of eigenlijk naar het huis in Bandung van Afiel en mij - met wat medicijnen en een afspraak voor een foto de volgende dag. 

Opeens voelt hij zich heel moe en gaat liggen. Dan wendt hij zich tot zijn vrouw, vertelt haar dat hij het niet meer kan volhouden en vraagt haar om vergiffenis voor alles wat hij mogelijk in zijn leven verkeerd heeft gedaan. Hij gaat liggen en even daarna wordt hij niet meer wakker. De medicijnen liggen onaangeraakt naast hem op de matras. Hij heeft duidelijk aangevoeld dat hij zou overlijden. 56 jaren jong. 

Kut, denk ik terwijl ik met Afiel aan de telefoon zit. Waarom ben ik nu helemaal in Eindhoven en niet gewoon op kantoor in Utrecht, dichtbij huis. Ik wil NU bij hem zijn. Met mijn telefoon aan mijn oor snel ik de deur uit, zoek mijn weg naar het station en pak de trein. In de trein hangen we op, hoe moeilijk ik het ook vind om te weten dat hij nu alleen met zijn verdriet in Utrecht rondloopt. Afiel was op school toen hij gebeld werd met het slechte nieuws en is het hele stuk naar huis gaan lopen. 

In de trein boek ik de twee enkeltjes naar Indonesië voor de volgende ochtend. Ook informeer ik mijn werkgever en collega’s. En zeg een sollicitatiegesprek af dat ik de volgende dag zou hebben. Die avond komt Ade, een Indonesische vriend van Afiel, langs. Ade woont in Zeist, maar is een jeugdvriend van Afiel’s vader. Die nacht moet Afiel vanaf een telefoonscherm zien hoe zijn vader wordt gewassen en zijn kist door familie, vrienden en mensen uit de buurt naar zijn laatste rustplaats wordt gedragen. Hoe zij de kist het graf in laten afzakken en samen voor hem bidden. Het is een prachtig ritueel, en hartverscheurend om niet fysiek bij te zijn. 

16 oktober staan twee auto’s klaar bij het vliegveld van Bandung om ons op te halen. Twee verschillende groepen vrienden van Afiel willen hem zien en ophalen om naar Garut te brengen. Geweldig hoe zijn vrienden er voor hem zijn en de dagen daarop bij ons blijven. Gedurende de eerste 10 dagen na het overlijden loopt het huis van mijn schoonfamilie elke dag vol met mensen. Er wordt gekookt, gebeden en gelukkig ook het nodige gelachen en gedeeld. Ik zie hoe dit de familie sterkt; de dagenlange omarmende aandacht, de fysieke aanwezigheid en het eerbetoon aan hun geliefde. Het gapende gat van pijn en verdriet is er en zal vooral later nog sterker voelbaar worden. Voor nu is dit een helend ritueel. 

Nog voordat ik alleen weer terugreis naar Nederland, verblijven we met mijn schoonmoeder, twee schoonzusjes en zwager in een hotel en doen leuke dingen. Om even aan de gedachten en pijn te ontsnappen, voor zover dat kan. Daar vertellen we de familie dat wat we zelf ook pas net een dag eerder ontdekten; Afiel en ik zijn zwanger. Het voelt als geen toeval en een geschenk van bapak Chardi, alsof hij zijn levensenergie doorgegeven heeft. En ondanks dat ons jongetje niet klaar was voor het leven, koester ik deze samenloop van gebeurtenissen. Het heeft mij persoonlijk veel rust gegeven dat zijn opa hem aan de andere kant kon opvangen. 

1 jaar geleden precies. 1 jaar verder. Een jaar waarin bapak Chardi nog elke dag in ons leven is. Waarin verlies, gemis en verdriet een werkelijk onderdeel van het leven zijn geworden. Waarin het verlies door het plotse overlijden en niet fysiek afscheid kunnen nemen nog als een onafgerond iets voelt. Iets dat nog geen plek heeft gekregen en misschien ook nooit helemaal zal krijgen. Waarin Afiel rondloopt met een gat in zijn hart in de vorm van zijn vader. Maar ook elke dag angstig is om zijn moeder te verliezen. 

1 jaar zonder. Een bewogen jaar en wat ben ik trots. Op mijn sayang (lief) Afiel. En op deze bijzondere, geliefde en voor velen belangrijke man Chardi Suwartono.