Ga maar kleintje

Het is eind december en de jaarwisseling nadert. Op social media zie ik terugblikken op 2019 en lijstjes met doelen voor 2020. Ik moet toch ook maar eens beginnen met reflecteren, denk ik bij mezelf. Maar mijn hoofd lukt het totaal niet. Verder terugkijken dan de afgelopen maanden, weken, of eigenlijk dagen, lukt me al niet. Verder vooruitkijken dan deze week lukt me evenmin. 

2,5 maand geleden gebeurt wat de nachtmerrie is van mijn manlief, en waarschijnlijk van velen van ons. Één van zijn ouders overlijdt, zijn vader, en de sterkste van de twee dacht hij. 56 jaren jong en heel onverwachts slaapt hij in. Wat het nog pijnlijker maakt, is de 11.000 kilometer afstand tussen hen. Hij is er niet als zijn vader overlijdt, als hij gewassen en er voor hem gebeden wordt, en als hij naar zijn laatste rustplaats wordt gebracht. Wat een shock, verdriet, boosheid, paniek, onmacht en alles door elkaar. Zoveel vragen zonder antwoorden, omdat op sommige vragen geen antwoord bevredigend is. We vliegen halsoverdekop naar Indonesië en beleven de dagen van rouw omringd door familie. Dagenlang komen vrienden, kennissen en buren aan huis om samen te bidden, bijna als chanten, en onze dierbare vader te herdenken. Een louterende ervaring, zo voel ik het zelf. Herinneringen worden opgehaald en silver linings worden gezocht en gevonden. Maar eerlijk is eerlijk, na deze eerste periode is het de leegte, de pijn en het gemis die in het gebroken hart van mijn man overheerst. Ik keer alleen terug naar Nederland en geef hem de tijd.

Één lichtpuntje houdt zijn blik naar buiten gericht en trekt hem weer vooruit. Één lichtpuntje geeft hem kracht en sprankjes van geluk. En dat is ons gezamenlijke en 5-weken-oude cadeautje, in volle ontwikkeling in mijn buik. Anderhalve week nadat mijn schoonvader overlijdt, testen we de test die we al vele maanden testten en dit keer is de uitslag positief. En na nog een test en een echo in een geboortekliniek in Bandung, durven we het zeker te weten. We zijn zwanger! Van de dood naar een nieuw leven; alsof dit geen toeval kan zijn en opa de kleine een eindje op weg heeft geholpen. Nog diezelfde dag weten onze beide families het. Intussen zit ik ook nog in een sollicitatieprocedure voor een nieuwe baan, waardoor ik het nieuws snel daarop al breder heb gedeeld. En, tjonge, wat ben ik daar nu dankbaar voor.

Vol vertrouwen ben ik nog lang niet. Na een eerdere miskraam/buitenbaarmoederlijke zwangerschap en opnieuw lang proberen, wat veroorzaakt bleek te worden door de hormonale afwijking PCOS, is geen zwangerschap voor mij vanzelfsprekend. Elke dag dat de kleine er nog zit, ben ik weer dankbaar. De misselijkheid en vermoeidheid bieden me de bevestiging dat ik zwanger ben en neem ik graag op de koop toe. De termijnecho is echt een feest! Een zwaaiend en actief kindje verschijnt op het beeld; het is al echt een mensje, met twee armpjes en beentjes, druk bewegend in mijn buik. En dat de kans op een miskraam is afgenomen tot 3%, geeft me ook lichte hoop. De baby is nog net te klein om de termijn te bepalen, dus over twee weken moet, of liever mag, ik nog een keer.

Ik vond de vorige echo zo’n bijzondere ervaring dat ik de volgende keer mijn moeder meeneem om het met haar te delen. Manlief zal ik meteen na de afspraak bellen en de foto’s en filmpjes doorsturen. Mijn telefoon ligt naast me gereed om de bewegingen van ons actieve kleintje ook op video vast te leggen. Maar dan slaat de bom in en verandert alles. “Ik wil dit liever niet zeggen, maar ik zie dingen die ik niet zou willen zien”, zegt de echoscopiste met een verontschuldigende en bedrukte stem. In één seconde is de sfeer in de kamer totaal anders. Mijn opgetogenheid en enthousiasme dooft uit en ik kan alleen maar stilliggen en incasseren. De echoscopiste doet haar best me zo snel mogelijk door te sturen naar haar collega’s van het WKZ en ik voel dat het weleens flink mis kan zijn. Thuis aangekomen bijt ik door de zure appel heen en videobel ik mijn lief. Hij blijft sterk, voor mij, spreekt me steunend toe en breekt daarna, nadat we ophangen. De rest van de dag zitten mijn moeder en ik als verslagen op de bank. Alsof ik tranen gespaard heb voor dit moment en de sluizen eindelijk opengaan, vloeien ze onophoudelijk over mijn gezicht. Angst en onzekerheid over wat dit kan betekenen en de ergste scenario’s komen in me op, al twijfel ik welk scenario ik het ergste vind. Dat mijn moeder nu bij me is, is mijn grote geluk. Die middag nog belt de verloskundige dat ik woensdag in het WKZ terecht kan. De volgende dagen ebt de schok langzaam weg en het delen met vriendinnen geeft me weer wat licht en lucht.

Die woensdag bevestigt de echoscopiste in het WKZ hetgeen er eerder is gezien. Al vrij snel komt zij met haar duidelijke en zekere inschatting; de afwijkingen die te zien zijn passen bij de zeldzame aandoening trisomie 13, ook wel het Patau syndroom genoemd. Ze neemt alle tijd en leidt ons langs alles wat ze doet en de (mogelijke) afwijkingen die ze ziet. De gynaecoloog bevestigt haar constatering en spreekt van een ernstige aanlegstoornis in de hersenen. Dat deze niet zijn gesplitst in twee hersenhelften, is voor mij een belangrijke aanwijzing dat de afwijkingen ernstig zijn en, voorstelbaar, niet met het leven verenigbaar. Op een vreemdsoortige manier, maakt mijn onzekerheid, angst en onrust nog tijdens die echo plaats voor duidelijkheid, opluchting en berusting. De ernst van de afwijkingen, de duidelijkheid die al in dit stadium van de zwangerschap gegeven wordt, en de gedachte aan wat we ons kindje aan lijden kunnen besparen, maakt me dankbaar voor die "toevallige" extra termijnecho. En met nog geen 14 weken is ons helder; we gaan afscheid nemen van dit kleintje, nog voordat het eigen lijfje opgeeft. Er is verdriet, maar het is een rust die overheerst.

Ondanks dat de echo in het WKZ al glashelder is, wordt nog wel een vlokkentest geadviseerd. Met dit dna-onderzoek kan zeker bepaald worden of het (enkel) trisomie 13 betreft en wat de oorzaak ervan is (erfelijk of niet). Dat we de zwangerschap gaan beëindigen staat voor ons vast en maakt dat ik niet te lang meer wil wachten. Maar de week die ik met de test en het wachten op de uitslag extra krijg, geeft me achteraf gezien wel de tijd om nog heel bewust stil te staan bij die kleine binnenin en het zwanger zijn. Ik merk dat ik continu heen en weer beweeg tussen afstand nemen - want een afscheid is nabij - en dichtbij zijn - want dit is mijn kindje die nog steeds al mijn liefde en zorg verdient. De vlokkentest bevestigt dat het trisomie 13 betreft, maar om te bepalen of het ontstaan erfelijk is of niet, is nog meer tijd nodig. Tussen alle informatie door komt ook nog het nieuws dat ons kindje een jongen is en dat komt harder binnen dan ik verwacht. Als een droom die vervliegt en als een spiegel die in duizenden stukjes valt. Na een volle maandag in het ziekenhuis en gesprekken met een klinisch geneticus, maatschappelijk werker, gynaecoloog en verpleegkundige, staat de datum gepland. Drie dagen later, op de eerste donderdag van het nieuwe jaar, zal ik worden opgenomen in het geboortecentrum van het WKZ. De volgende dag neem ik een pil in om mijn baarmoeder voor te bereiden op deze vroegtijdige bevalling en daarmee zet ik de beëindiging dan daadwerkelijk in gang. 

Die woensdagnacht, de nacht voor de opname, word ik misselijk wakker. Het is nog maar 2:30 uur en ik strijk met mijn handen over mijn buik. Het voelt bol en hard en ik merk dat ik dat fijn vind. Nog even een duidelijk teken dat hij er echt zit, dat ons zoontje er nog is. Ik bedenk dat op dit tijdstip ook andere zwangere vrouwen naar het ziekenhuis vertrekken, maar om te bevallen van hun voldragen en (hopelijk) gezonde kind. En dan zie ik mezelf voor me, hoe ik aankom in het ziekenhuis en me meld bij balie. Alsof ik een alledaagse bestelling doe, zeg ik: “Goedemorgen, ik kom voor een zwangerschapsbeëindiging.” Ondanks dat dit alles zich in mijn hoofd afspeelt en er niemand iets zegt in de slaapkamer, voel ik mezelf stilvallen en slikken. Ik probeer het gevoel van mijn bolle en nog volle buik weer in me op te nemen, wetende dat hij er straks niet meer is. Mijn rechterhand leg ik als een schaaltje onder de stevige bolling, zo groot als twee tennisballen naast elkaar, alsof ik hem draag. Dan leg ik mijn beide handen eromheen, in de vorm van een hart, en spreek ik ons hartenkindje toe.

Blijf nog maar even. Je zit hier veilig en goed. Mijn lichaam voed je, omarmt je en jij kan rustig drijven. Je bent nog klein, 16 weken jong. Maar in ons leven ben je al groots en wat gaf je ons al veel. Je bracht ons het geschenk te voelen jouw papa en mama te zijn. Je bracht ons kracht en geluk waarmee je zelfs de donkerte verlicht. Nooit meer zal dat weggaan, al ga jij binnenkort. Hierbuiten is er geen leven, maar je leeft nu nog veilig in mij. Als je er straks niet meer bent, blijf je toch altijd bij ons. En mijn liefste, papa en mama blijven bij jou.

Ik bedenk dat ik hem straks moet begraven, in de kille koude grond. We gaan een mooi plekje vinden. Ik lig in bed en een warme traan glijdt langs mijn gezicht. 

Zullen we samen nog even slapen?

Ik hou die ochtend mijn ontbijt niet binnen, misselijk van het medicijn en waarschijnlijk ook de zenuwen. Om 10:30 uur staan mijn moeder en ik - te vroeg, als altijd - bij de balie van het geboortecentrum. Gemiddeld duurt de “bevalling” zo’n 12 uur. Gewaarschuwd dat het ook meerdere dagen kan duren, hebben we een volle tas gepakt. Een verpleegkundige brengt ons naar onze kamer en komt even later terug met de medisch verloskundigen. Elke 3 uur zal een "gift" medicijnen worden ingebracht om de baarmoeder te laten samentrekken en de bevalling op gang te brengen, totdat het kindje er is. Door dit proces zal de bloedtoevoer naar het kindje verminderen en met de afname van het zuurstof zal hij hoogstwaarschijnlijk nog in de baarmoeder inslapen en sterven. Al binnen twee uur lig ik puffend en fronsend van de hevige pijn in bed en besluit ik een ruggenprik aan te vragen. Ik word aan de monitor gelegd en de anesthesist arriveert gelukkig snel. Terwijl ik, naar binnen gekeerd en half van de wereld, op de rand van het bed zit, breken mijn vliezen. De ruggenprik werkt wonderwel snel en mijn wereld gaat weer open. Wat een opluchting en verademing. Ik kijk om me heen en ontspan.

Dan kondigt “mijn” verpleegkundige aan dat haar dienst er over een uur opzit. Wat zij en wij dan allerminst verwachten is dat zij ons kindje nog ter wereld zal zien komen. Want bij het voorbereiden van de volgende gift, ontdekt de verloskundige dat de kleine al tevoorschijn komt. Zonder dat ik het heb gemerkt, is hij al naar de uitgang afgedaald. En niet veel later, om 15:15 uur, wordt ons zoontje geboren en houd ik hem in mijn handen. Ondanks de afwijkingen, die deels ook uiterlijk zichtbaar zijn, is hij eigen, bijzonder en mooi. Met zijn 64 gram wegende kleine lijfje en zijn lieve armpjes, beentjes, handjes en voetjes, die eerder nog wild zwaaiden vanaf het scherm, vind ik hem een wonder der natuur. En dat ook de verpleegkundige, verloskundige en mijn moeder zo aandachtig, liefdevol en vol bewondering zijn, maakt deze ervaring er één van geluk. Diezelfde avond nog mogen we naar huis en in een bakje water nemen we hem mee. Die nacht lig ik weer in mijn eigen bed en plaats mijn handen in een hartvorm op mijn buik. Hij is duidelijk platter; het harde bolletje is weg. Maar mijn liefde voor ons kleintje voel ik nog overal. 

Ook al lig je nu buiten mij, in ander water. En slaap je, slaapt jouw lijfje, voor altijd. Weet, het is allemaal goed zo. Dat jij kwam en dat jij nu weer gaat. Jij bent helemaal goed, zoals je bent.

Bijna 24 uur na de geboorte begraven we hem in mijn ouders’ tuin. Gewikkeld in een doek van Indonesische batik, die mijn lief droeg en mij gaf toen onze relatie pas net ontstond als een prille maar echte liefde, net als onze kleine man. En met zijn gezichtje richting Mekka, in de hoop dat hij in rust en vrede kan terugkeren naar een hogere kracht, leg ik hem zachtjes en liefdevol neer. 11.000 kilometer verderop bidden zijn vader en oma voor hem het Salat al-Janazah. Dat ik vanaf hier niet meer voor hem kan zorgen en hij het verder alleen moet doen, vind ik het verdrietigst en mijn moederhart huilt. En tegelijkertijd is datzelfde moederhart opgelucht en blij dat het haar zoontje verder lijden bespaart. Mogelijk ontmoet hij nu (weer) zijn opa, die maar wat graag zijn kleinkind had ontmoet. Te midden van het verlies ervaren we dankbare momenten, ontdekken we nieuwe krachten en vinden we ook hier de silver linings. De steun en aandacht die onze kant op komt, reikt verder dan elke verwachting. En met onze liefde en dankbaarheid winnen we in dit leven altijd. Dat ons kleintje een tijdje bij ons wilde zijn, is het allergrootste cadeau.

Waar je ook gaat, in ons hart blijf je altijd. Dus ga maar kleintje.